شنبه 3 دی 1390

آزمون وکالت ۹۰ و باقی قضایا


این نامه را سه هفته پیش و همزمان با انتشار کلید اختلافی و پرغلط آزمون وکالت ۹۰ از سوی کانون وکلا به رشته‌ی تحریر درآورده و برای جناب آقای کشاورز ارسال کردم.

به‌نام خدا

جناب آقای دکتر کشاورز٬
رییس محترم اتحادیه‌ی سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران
با سلام و احترام.

چندی پیش کانون‌های وکلای دادگستری کشور در نامه‌ای به رییس محترم قوه‌ی قضاییه نارضایتی خود را از برگزاری دوباره‌ی آزمون مرکز مشاوران و کارشناسان قوه‌ی قضائیه ابراز داشته و از این مقام عالی خواستار متوقف کردن چنین اقدامی شدند. علاوه بر این٬ خود جنابعالی هم چندی پیش در یادداشتی در روزنامه‌ی شرق از برگزاری این آزمون و تبعات ناگزیر آن ابراز نگرانی فرمودید و با تذکار پاره‌ای موارد حقوقی و قانونی٬ در اجرای اصل هشتم قانون اساسی (وظیفه‌ی همگانی امر به معروف و نهی از منکر) خود را مکلف به سخن گفتن در این باره دانستید.

در این‌که برگزاری چنین آزمونی یا هر آزمون مشابه دیگری که به موازات کانون وکلا در صدد صدور پروانه‌ی مشاوره‌ی حقوقی یا وکالت باشد٬ فاقد وجاهت قانونی بوده و با اصل استقلال وکلای دادگستری منافات دارد٬ تردیدی نیست. اما سوال این‌جاست که آیا کانون وکلا توانسته است در سال‌های اخیر فرایند گزینش مناسب و قابل اعتمادی را برای انتخاب کار‌آموزان وکالت تدارک ببیند؟ آیا کانون وکلا که –به حق و حقیقت- هر رویه‌ی موازی‌ای را برای انتخاب متقاضیان پروانه‌ی وکالت برنمی‌تابد٬ خود در چند سال اخیر عملکرد بی‌نقص و قابل دفاعی برای انتخاب کارآموزان وکالت داشته است؟ آیا همچنان که سوزنی به این و آن می‌زند و به نقد و رد عملکرد دیگران می‌پردازد٬ جوالدوزی هم برای خود در نظر گرفته است تا با نقد منصفانه‌ی کارنامه‌ی خود٬ سهم خود را در پدید آمدن فرایندهای موازی این‌چنینی و استقبال داوطلبان از این فرایندها بپذیرد؟

آقای دکتر٬

بحث بر سر ظرفیت‌های ناچیز پذیرش داوطلبان نیست که همه‌مان تا حد زیادی از محدودیت‌های کانون در این خصوص آگاه هستیم و ملامتی را از این بابت روا نمی‌داریم. بلکه بحث بر سر نحوه‌ی انتخاب داوطلبان و طراحی سوال‌های آزمون و برگزاری آن است. جنابعالی که نمی‌خواهید بگویید حتی در زمینه‌ی طراحی سوال‌ها هم دست و بال کانون را بسته‌اند و امکان برگزاری آزمونی منصفانه٬ متعادل و استاندارد را از شما گرفته‌اند؟ جنابعالی که قصد مزاح با داوطلبان را ندارید که بگویید حتی برای انتشار پاسخ‌نامه‌ی درست و بی‌غلط آزمون هم دچار محدودیت هستید؟

نگارنده به عنوان کسی که سال‌هاست در مقاطع مختلف دانشگاهی –در داخل و خارج ایران- به تحصیل مشغول است٬ شهادت می‌دهد که آزمون‌های وکالت دو سال اخیر کانون در مجموع از وضعیت استاندارد فاصله داشته و حاوی نقایص ساختاری و علمی متعددی بوده‌اند. شاهد این مدعا٬ تعداد قابل توجه سوال‌های حذف شده در امتحان سال ۸۹ است و همچنین تغییر برخی پاسخ‌ها پس از انتشار کلید که نشان از تردید حتی طراحان سوال‌ها در پاسخ به آن‌ها داشت. گواه دیگر٬ اختلاف نظر اساتید و صاحب‌نظران بر سر پاره‌ای از سوال‌هاست که تا کنون نیز ادامه یافته و به نتیجه‌ی قطعی‌ای منجر نشده است. شاهد دیگر٬ کلید آزمون امسال است که در آن پاسخ برخی سوال‌ها به طرز شگفت‌آوری مغایر با نظر تمام شرکت‌کنندگان و اساتید و صاحب‌نظران است. چنین مغایرتی یا نشان از کم‌دقتی طراحان کلید دارد و یا خبر از درک متفاوت آنان از مباحث متعارف حقوقی می‌دهد. احتمال دیگری نیز البته وجود دارد که سوال‌ها آن‌قدر اختلافی و شبهه‌ناک است که اصولا امکان اجماع در خصوص آن‌ها وجود ندارد. علت٬ هر کدام از این‌ها که باشد٬ نشانه‌ی صریحی‌ست بر این که این سوال‌ها از چارچوب استانداردی که متعارف چنین آزمونی‌ست به دور بوده‌اند.

آقای کشاورز٬

این توجیه قدیمی که “سختی و راحتی امتحان٬ هرچه باشد٬ برای همه است” چیزی از مسئولیت طراحان سؤال کم نمی‌کند. جنابعالی و همکاران محترمتان که عمر شریف و پربارتان را در دفاع از عدالت سپری کرده‌اید٬ خوب می‌دانید که اشتباه‌هایی از این دست در آزمون‌های رقابتی٬ اگر چه متوجه تمامی داوطلبان است٬ اما به سادگی می‌تواند نتایج غیرمنصفانه‌ای را برخی از آن‌ها به دنبال داشته باشد.  دانشجویی که زمان زیادی را صرف پاسخ‌گویی به یک سوال اشتباه می‌کند –و این سوال بعدها در پاسخ‌نامه حذف می‌شود- نسبت به دانشجویی که در پاسخ به این سوال بی صرف زمان چندانی گزینه‌ای را انتخاب می‌کند٬ مورد ظلم قرار گرفته است. این هر دو٬ با وجود هزینه‌های متفاوتی که برای پاسخ به این سوال پرداخته‌اند٬ در پایان نتیجه‌ی مشابهی را حاصل کرده‌اند که تناسبی با آن زحمت و هزینه ندارد و تنها نتیجه‌ی بی‌مبالاتی و کم دقتی طراحان بوده است. در مثال دیگر٬ دانشجویی که با استناد به یک ماده‌ی حقوقی –یا نظر یک استاد برجسته- گزینه‌ای را به درستی انتخاب می‌کند و بعد مشخص می‌شود که نظر طراحان سوال به ماده‌ی حقوقی دیگری – یا نظر استاد صاحب‌نظر دیگری- بوده است٬ امتیاز سوال را نه از بابت کم‌سوادی و بی‌دقتی٬ که تنها از بابت شبهه‌ناک بودن و اختلاف نظر در پاسخ سوال از دست داده است. سوال این‌جاست که آیا واقعا لزومی دارد که از دریای مطالب حقوقی٬ انگشت بر روی مطالب اختلافی و مورد تردید گذاشته شود و در نتیجه٬ معیار ارزیابی داوطلبان در آزمونی تا این حد حساس٬ به جای سواد و درک حقوقی آن‌ها به شانس و اقبالشان بسته شود؟

آقای دکتر عزیز٬

راحت بگویم: بچه‌های این آب و خاک٬ جوانان این مرز و بوم٬ چوب‌خط‌شان پر است. هر کس از هر جا که دست و زورش رسید و می‌رسد٬ آن‌هارا به ترکه‌ی خود می‌راند و بازی می‌دهد. از مدارس بی‌سر و سامان و آموزش ناقص و غیر اصولی گرفته تا کنکور کابوس‌وار ورود به دانشگاه‌ها؛ از مؤسسه‌های دروغین آمادگی برای کنکور تا واسطه‌ها و کارچاق‌کن‌های بی‌انصاف؛ از دانشگاه‌های بی‌استاد تا استاد‌های بی‌سواد؛ از سنجش‌های غیرمرتبط و غیرعلمی تا گزینش‌های بی حساب و کتاب؛ از برخوردهای سلیقه‌ای تا بالا و پایین شدن‌های نه بر اساس شایستگی و صدها داستان از این دست؛ هر یک به قدر زور و انصاف نداشته‌ی خود این نسل سوخته را سیلی می‌زند و به دلخواه خود سر می‌دواند. باور ندارید٬ نگاهی به موج فزاینده‌ی فرار نخبگان از سرزمین پدری خود بیندازید تا عمق فاجعه دستگیرتان شود.

خواهشم این است که دست‌کم شما یکی از حلقه‌های این زنجیر نباشید. شما دیگر دردی بر این دردها نیفزایید. نمی‌گویم همه‌ی داوطلبان را پذیرش کنید و به همه پروانه‌ی وکالت بدهید. حتی نمی‌گویم ظرفیت پذیرش را بالا ببرید تا تعداد بیشتری هر ساله خوشحال شوند. که شما هم محدودیت‌های بسیاری دارید و باید همه‌ی آن‌ها را در نظر بگیرید. اما می‌توانم از شما بخواهم که در حدود همین مقدورات٬ نظمی به کارتان بدهید که امنیت خاطری به داوطلبان بدهد و اطمینان‌شان را فزونی بخشد.

شما که همیشه دغدغه‌ی عدالت را داشته‌اید٬ با شجاعت٬ در وهله‌ی اول دستور بازبینی کلید سؤالات امسال را بدهید و در وهله‌ی دوم ترتیبی را اتخاذ فرمایید که سؤال‌های سال‌های آتی به شیوه‌ی متعادل‌تری طراحی شود. هنر این نیست که با طراحی سؤال‌های اختلافی و مورد تردید بر وزن شانس و اقبال در قبولی داوطلبان بیفزایید. هنر آن است که سوال‌ها٬ بی کمترین شیطنت و آزاری٬ توان علمی و سواد دانشجویان را محک بزند و اصولا کسی انتظاری جز این هم از شما ندارد.

آقای کشاورز٬

بیایید و شما یکی از آن کسانی نباشید که جوانان نخبه‌ی این آب و خاک را با سرخوردگی از خاک و دیار خود فراری می‌دهند. در شرایطی که هیچ‌کس کار خود را درست انجام نمی‌دهد و پاسخگوی کار نادرست خود هم نیست٬ بیایید و شما کار خود را درست انجام دهید. بیایید و استثنا شوید.

با عرض احترام‌ها
اویس رضوانیان
۱۱ آذر ۹۰

نظرات بازدید کنندگان

  1. ن ا ر س ی س گفت:

    بعد از آزمون ۸۴ که از راحت ترین آزمون های کانون بود و تقریبا بالای ۱۰۰۰ و خرده ای هم کارآموز جذب شد ؛ سیاست کانون ظاهرا تغییر کرده …
    من دنبال می کردم تمام سال ها تست ها رو ولی پارسال و امسال خفن ترین سال هایی بود که سوال داده بودن … امسال که رسماً زده بودن انگار سیم آخر !!!

    سوال های پارسال رو من با یک وکیل ۳۰ سال تجربه یعنی نشسته بودیم می خوندیم ، باورت نمیشه بعد از یک ساعت بحث و اما و اگر ، عاقبت دو به شک یکی از گزینه ها رو علامت می زدیم و کسی باورش نمی شد اینقدر محتوای سوال ها دو پهلو باشه …

    امسال هم که دیگه …
    به نظر من اگر خود آقای کشاورز می نشست سر آزمون و تمدید پروانه وکالتش منوط می شد به قبولی در آزمون ، مسلماً مجبور می شد با دنیای وکالت خداحافظی کرده باشه و قطعاً به مرحله ی تشریحی نمی رسید …
    مرحله ای که به تقریب با توجه به اینکه ۶ رشته مواد امتحانی داره و دو برابر ظرفیت هم قراره داوطلب جذب شده باشه ، ۱۴۰۰۰ – ۱۵۰۰۰ برگه امتحانی داره که معلوم نیست کی و با چه سطح سوادی و تحت چه مدت قراره تصحیح شون کرده باشه …

    آخرین خبر هم اینکه ایشون دیگه رییس اسکودا نیستن و دوره شون تمام شد .

دیدگاه شما